Dieta i styl życia jako elementy wspomagające pacjentów z zaburzeniami rytmu serca

Autor: Monika Ślusarska

Redaktor Medyczna

Migotanie przedsionków jest jednym z najczęściej występujących zaburzeń rytmu serca. Dotyczy ponad 33 mln ludzi na świecie i rozpoznaje się je u co trzeciego chorego hospitalizowanego z powodu arytmii.

Dieta_i_styl_zycia

W przypadku zaburzeń rytmu serca, zarówno w zakresie profilaktyki, jak i leczenia, niezwykle ważne są działania podejmowane przez samego pacjenta – odpowiedni styl życia i właściwe odżywianie oraz unikanie używek, mogą zapobiec wystąpieniu zaburzeń rytmu serca, a także korzystnie wpływają na skuteczność zarówno terapii farmakologicznej, jak i leczenia zabiegowego.

Podstawą jest także leczenie chorób, które sprzyjają wystąpieniu migotania przedsionków – między innymi nadciśnienia tętniczego, niewydolności serca, cukrzycy, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc czy otyłości.

Styl życia

Wiele czynników sprzyjających wystąpieniu migotania przedsionków to czynniki modyfikowalne, a więc takie, których niekorzystny wpływ można znacznie zmniejszyć poprzez wprowadzenie odpowiednich zmian w stylu życia. Do czynników tych należą:

  • otyłość,

  • nadciśnienie tętnicze,

  • bezdech senny,

  • alkohol,

  • palenie papierosów,

  • nadmierna lub niedostateczna aktywność fizyczna,

  • niedobory snu,

  • niewłaściwa dieta.

Otyłość prowadzi między innymi do nadciśnienia tętniczego, cukrzycy, zaburzeń oddychania w czasie snu, hiperlipidemii i choroby wieńcowej, które zwiększają ryzyko wystąpienia arytmii. Szacuje się, że powiązane ze sobą otyłość i nadciśnienie, są przyczynami 40% migotania przedsionków w populacji ogólnej.

Redukcja masy ciała często pozwala zmniejszyć ryzyko migotania przedsionków, a jeśli arytmia już występuje – pozwala na lepszą kontrolę napadów. Poza tym korzystnie wpływa na bezdech senny. Należy jednak pamiętać, by unikać diet niskowęglowodanowych – osoby ograniczające spożycie warzyw i owoców oraz ziaren zbóż bogatych w skrobię, są bardziej narażone na wystąpienie migotania przedsionków.

Nadciśnienie tętnicze dwukrotnie zwiększa ryzyko wystąpienia arytmii, dlatego tak ważne jest jego skuteczne leczenie i wdrożenie w codziennym życiu postępowania pozwalającego na jego obniżenie (regularna, codzienna, trwająca 30–45 minut, aerobowa aktywność fizyczna o umiarkowanym nasileniu, redukcja masy ciała, zmniejszenie spożycia sodu, zwiększenie spożycia potasu).

Alkohol ma niekorzystne działanie elektrofizjologiczne, zaburza rytm snu, dostarcza zbędnych kalorii, prowadzi do otyłości i nadciśnienia tętniczego, może również bezpośrednio uszkadzać kardiomiocyty. Badania wskazują, że nawet okazjonalne picie alkoholu powoduje wzrost ryzyka wystąpienia arytmii.

Palenie tytoniu znacznie zwiększa ryzyko wystąpienia migotania przedsionków – wykazano, że każde 10 papierosów dziennie więcej, zwiększa to ryzyko o 14%, przy czym szkodliwe jest palenie w każdej postaci: zarówno zwykłych papierosów, jak i tych z filtrem, light, palenie fajki czy cygar. Zaprzestanie palenia pozwala zmniejszyć ryzyko wystąpienia arytmii, choć i tak pozostaje ono wyższe niż u osób nigdy niepalących.

Aktywność fizyczna w postaci rekreacyjnego uprawiania różnych dyscyplin sportu stanowi jeden z elementów profilaktyki chorób układu sercowo-naczyniowego, w tym nadciśnienia tętniczego, otyłości i cukrzycy, które są czynnikami ryzyka wystąpienia migotania przedsionków.

Najkorzystniejszy dla zdrowia jest regularny, ale umiarkowany wysiłek fizyczny, czyli taki, który nie powoduje wyczerpania, podejmowany 5-6 razy w tygodniu przez 30-45 minut dziennie.

  • Sport uprawiany wyczynowo przez wiele lat, zwłaszcza wytrzymałościowy – na przykład biegi na bardzo długich dystansach, pływanie czy kolarstwo, zwiększa ryzyko wystąpienia arytmii.

Granica między korzystnym a niekorzystnym wpływem uprawiania sportu na ryzyko wystąpienia migotania przedsionków, zależy od indywidualnych predyspozycji oraz natężenia wysiłku fizycznego.

W przypadku osób, u których stwierdzono migotanie przedsionków, rodzaj i intensywność ćwiczeń zależą od typu migotania przedsionków i powinny być skonsultowane z lekarzem.

Warto wiedzieć, że zabieg ablacji pozwala po okresie rehabilitacji w większości przypadków, w niedługim czasie powrócić do uprawiania sportu.

W przypadku zaburzeń rytmu serca korzystne jest stosowanie diety niskotłuszczowej zalecanej w profilaktyce miażdżycy i obniżającej nadciśnienie tętnicze.

Dieta DASH

W profilaktyce i leczeniu nadciśnienia tętniczego, a także osobom z nadwagą lub otyłością, cukrzycą, dyslipidemią lub zespołem metabolicznym, zaleca się dietę DASH, która okazuje się korzystna także dla osób z zaburzeniami rytmu serca.

Opiera się ona na świeżych produktach: niskotłuszczowym nabiale, warzywach i owocach, pełnoziarnistych produktach zbożowych, nasionach, orzechach, chudym mięsie, rybach i drobiu.

Wykluczone jest spożywanie produktów wysoko przetworzonych i zawierających duże ilości soli. Słodycze można spożywać maksymalnie w ilości 5 porcji na tydzień (porcja oznacza 1 kostkę gorzkiej czekolady lub łyżeczkę miodu).

Dieta zakłada jedzenie 3 głównych posiłków i 2 przekąsek oraz picie 1,5–2 l wody dziennie. Dieta DASH nie tylko obniża ciśnienie tętnicze, dzięki niskiej zawartości sodu oraz odpowiednich ilości wapnia, potasu i magnezu, a także dużej zawartości błonnika pokarmowego, natomiast niewielkiej - nasyconych kwasów tłuszczowych i cholesterolu, ale sprzyja też redukcji masy ciała. Badania wskazują, że jej stosowanie pozwala obniżyć ciśnienie o 6,74 mm Hg.

dieta dash

Dieta śródziemnomorska

Powszechnie znany jest korzystny wpływ diety śródziemnomorskiej na zmniejszanie ryzyka rozwoju chorób układu krążenia.

Opiera się ona na świeżych warzywach i owocach, pełnoziarnistych produktach zbożowych, roślinach strączkowych, olejach roślinnych (przede wszystkim oliwie z oliwek z zimnego tłoczenia) i rybach morskich, natomiast zawiera niewiele czerwonego mięsa i nasyconych kwasów tłuszczowych.

Zakłada spożywanie 3-5 niewielkich, ale różnorodnych posiłków dziennie, a także picie 1,5-2 l czystej wody.

Według badań, ten model żywienia zmniejsza o 10% ryzyko zgonu z powodu chorób układu krążenia i o 8% wszystkich zgonów. W grupie osób wysokiego ryzyka dieta ta obniżała o 29% ryzyko zachorowania na choroby układu krążenia.

Wykazano, że stosowanie diety śródziemnomorskiej bez wzbogacania jej o orzechy, zmniejszało ryzyko rozwoju migotania przedsionków o 38%, a u osób po 70 roku życia aż o 52%. Efekt ochronny był widoczny już po 2 latach od wprowadzenia diety.

Piramida_jedzenia

Przepisy

Niebanalne przepisy na zdrowe dania.

Sałatka z rukoli i pieczonego kurczaka z sosem z zielonym pieprzem

Składniki:

pierś z kurczaka
pesto bazyliowe
opakowanie rukoli (ok. 120 g)
2 pęczki cebulki dymki
8 pomidorków koktajlowych

Sos:

2 łyżki marynowanego zielonego pieprzu, 2 łyżki oliwy z oliwek, łyżka musztardy miodowej, łyżka soku z cytryny – wymieszać.

Pierś z kurczaka należy natrzeć bazyliowym pesto i pozostawić w lodówce na kilka godzin. Następnie skropić ją oliwą i piec w temperaturze 150 stopni przez ok. 40 minut.

Po ostudzeniu pokroić w cienkie plasterki. Tak przygotowanego kurczaka wymieszać z rukolą, dwoma posiekanymi pęczkami dymki, pokrojonymi pomidorkami i sosem.

salatka_z_kurczakiem

Chłodnik z ogórków i awokado

Składniki:

awokado Hass – 2 sztuki
1 duży ogórek
1 l samodzielnie przygotowanego bulionu warzywnego (2 marchewki, 1 pietruszka, mały kawałek selera, 1/2 pora, 1 cebula, liść laurowy, łyżka oliwy, szczypta soli i pieprzu do smaku)
koperek
kawałek łososia pieczonego lub wędzonego (50 g)

Do około 1 litra uprzednio przygotowanego, ostudzonego bulionu warzywnego dodać obrany ze skórki ogórek oraz miąższ z dwóch dojrzałych awokado.

Całość zmiksować na krem i schłodzić w lodówce. Przed podaniem, chłodnik udekorować pokrojonym w drobne kawałki łososiem i posiekanym koperkiem.

chlodnik_2

Razowy makaron z cukinią:

Składniki:

2 małe cukinie
1 cebula
2 ząbki czosnku
2 duże pomidory
łyżka oliwy
natka pietruszki
makaron razowy
sól do smaku

Ugotować makaron z niewielką ilością soli.

Cukinie pokroić w grubszą kostkę, cebulę w piórka i podsmażyć na łyżce oliwy, po 10 minutach duszenia dodać pokrojone w kostkę pomidory i czosnek pokrojony w cienkie plasterki. Dusić razem jeszcze 10 minut na niewielkim ogniu, pod koniec dodać posiekaną natkę pietruszki.

makaron_z_cukinia

Koktajl bananowo-orzechowy

Składniki:

0,5 l maślanki
2 mniejsze banany
1 łyżka masła orzechowego bez zawartości soli

Całość zmiksować. Zamiast masła orzechowego można dodać małą garstkę (20 g) zmiksowanych orzechów.

koktail_bananowo_orzechowy

PIŚMIENNICTWO
Jaacks LM, Sher S, Staercke C, et al. Pilot randomized controlled trial of a Mediterranean diet or diet supplemented with fish oil, walnuts, and grape juice in overweight or obese US adults. BMC Nutr 2018; 4: 26.
Juraschek SP, Miller ER 3rd, Weaver CM, Appel LJ. Effects of Sodium Reduction and the DASH Diet in Relation to Baseline Blood Pressure. J Am Coll Cardiol 2017; 70: 2841-2848.
Kastorini CM, Milionis HJ, Esposito K, et al. The Effect of Mediterranean Diet on Metabolic Syndrome and its Components: A Meta-Analysis of 50 Studies and 534,906 Individuals. J Am Coll Cardiol 2011; 57: 1299-1313.
Nalliah CJ, Sanders P, Kalman JM. The Impact of Diet and Lifestyle on Atrial Fibrillation. Curr Cardiol Rep 2018; 20: 137. 
Storz MA, Helle P. Atrial fibrillation risk factor management with a plant-based diet: A review. J Arrhythm 2019; 35: 781-788.
Wade AT, Davis CR, Dyer KA, et al. A Mediterranean diet supplemented with dairy foods improves markers of cardiovascular risk: results from the MedDairy randomized controlled trial. Am J Clin Nutr 2018; 108: 1-17. 

Nasza strona internetowa używa plików cookies (tzw. ciasteczka). Dzięki nim możemy indywidualnie dostosować stronę do twoich potrzeb. Każdy może zaakceptować pliki cookies albo ma możliwość wyłączenia ich w przeglądarce, dzięki czemu nie będą zbierane żadne informacje.